In gesprekken met trainers en verenigingen komt regelmatig dezelfde hardnekkige vraag terug: “Hoe belangrijk is winnen in het jeugdvoetbal?”
Onze oriëntatie op leren en ontwikkelen is daarin helder en sluit aan bij actueel wetenschappelijk en praktijkonderzoek. Deze laten overigens al jaren hetzelfde zien: kinderen sporten voor plezier, uitdaging, vrienden, iets leren en bewegen. Het scorebord of winnen staat zelden bovenaan hun lijstje.
Wat onderzoek nog meer zegt:
Winnen wordt vaak gezien als een gevolg van de aspecten die kinderen wél het belangrijkst vinden: plezier hebben, zichzelf ontwikkelen en veel spelen:
- Plezier als primaire drijfveer: Plezier is de absolute nummer één. Als kinderen plezier hebben, blijven ze gemotiveerd, komen ze naar de training en doen ze hun best, wat uiteindelijk leidt tot betere prestaties en vaker winnen.
- Ontwikkeling boven resultaat: Jonge spelers willen vooral beter worden. Een wedstrijd verliezen nadat ze goed hebben samengespeeld of een nieuwe techniek hebben toegepast, kan nog steeds een positieve ervaring zijn als ze het gevoel hebben iets geleerd te hebben.
- Winnen als onderdeel van de beleving: Winnen draagt bij aan plezier en zelfvertrouwen, maar het is niet de enige of belangrijkste bron van voldoening. De ‘reis’ (het spel, de training, het teamgevoel) is minstens zo belangrijk als de bestemming (de overwinning)
Wat de sportpsychologie hierover zegt
Volgens de Zelfdeterminatietheorie (ZDT) blijven jonge sporters gemotiveerd wanneer drie basisbehoeften worden vervuld:
- Autonomie → ruimte om te ontdekken
- Competentie → ervaren dat je beter wordt
- Verbondenheid → plezier en contact met anderen
Wanneer winnen centraal staat, ontstaat er een ego-klimaat: spanning, vergelijken, fouten vermijden. Voor ontwikkeling hebben kinderen juist een taakklimaat nodig: leren, proberen, risico nemen, samenwerken.
Wat trainers in de praktijk zeggen
In gesprekken met trainers hoor ik dan bijvoorbeeld dit:
- “Ik laat mijn ‘mindere’ spelers minder vaak spelen, helemaal als het ergens om gaat.”
- “Als winnen het belangrijk wordt, gaan spelers vooral proberen fouten te voorkomen.” “Dan spelen ze om géén fouten te maken, in plaats van om beter te worden.”
- “Ondanks dat de KNVB de stand niet meer bijhoudt, houden wij nu zelf de standen bij en hebben zo toch het kampioenschap kunnen vieren.”
- “Als we niet winnen is het hele team verdrietig”. “Mindere spelers willen dan zelfs graag wisselen.”
- “Te veel nadruk op resultaat zorgt voor minder initiatief, minder risico en uiteindelijk zie ik dat ook in minder ontwikkeling.”
Wat op korte termijn ‘winnend’ lijkt, kost op lange termijn leerervaringen, lef en groei. Talent groeit niet op resultaat, maar op leren.
Bij talentontwikkeling draait uiteindelijk om onder andere:
- beter worden
- plezier houden
- lef tonen, fouten durven maken en daarop reflecteren
- nieuwsgierig blijven
Waarom de KNVB geen standen meer bijhoudt (O8–O10)
Precies om die reden besloot de KNVB dat in de jongste jeugd geen officiële uitslagen en ranglijsten meer worden gepubliceerd. De aanleiding:
- jonge kinderen hebben geen natuurlijke interesse in standen;
- ranglijsten vergroten prestatiedruk, vooral bij volwassenen;
- die druk werkt remmend op leren, plezier en creativiteit;
- en het past niet bij een opleidingsgerichte omgeving.
Het is dus geen afschaffing van winnen, maar een bewuste keuze voor ontwikkeling boven resultaat — volledig in lijn met onderzoek én met wat kinderen zelf aangeven.
Dus voor trainers, coaches en leiders
Het zijn vaak volwassenen die winnen te belangrijk maken. Kinderen vragen om iets anders. Kies voor ontwikkeling boven resultaat. Maak leren belangrijker dan de uitslag van vandaag. Wacht met de ranglijst, als jouw spelers daar nog helemaal niet mee bezig zijn. Geef aandacht aan waar zij behoefte aan hebben.
Wees je bewust vanaf welke leeftijd presteren in termen van winnen pas een effectieve rol speelt en welke impact jouw aandacht voor resultaat ze beïnvloed. Gun ze de ruimte om te spelen, te experimenteren, om fouten te mogen maken en zo eigenaar te worden van hun eigen leerproces. Je geeft ze dan iets onbetaalbaars.
Creëer een klimaat waarin jonge sporters durven, ontdekken en groeien. Wees de trainer die bouwt aan de toekomst, niet alleen aan de stand van vandaag en het mogelijke kampioenschap over 6 wedstrijden.
En doe je dit allemaal al, dan ben je gewoon goed bezig!
Wil je meer weten over winnen en/of jong talent of zou je een training met een team willen doen, neem dan contact met ons op via info@lerenwinnen of van 06-83985168. Via Whatsapp mag natuurlijk ook.